De bevolkingsgroei is bepalend voor het verloop van grote vraagstukken zoals migratiestromen in de wereld, opwarming van de aarde en klimaatverandering. Na de jaren zestig gaat de bevolking dalen. Het is van betekenis om actuele vraagstukken zoals huisvesting, asielrecht, arbeidsmigratie in dat lange termijn licht te plaatsen.
Ik kom niet tot een consistent beeld door alleen naar het vraagstuk van Nederlands- en wereldwijd vluchtelingenbeleid te kijken. Van de week hoort ik op de radio dat er niet alleen 200 miljoen mensen op drift zijn door armoede, honger en geweld, maar ook nog eens 500 miljoen mensen in hun bestaan bedreigd worden doordat de bodem waarop zij staan zakt ten opzichte van de zeespiegel. Omdat er (drink)water aan onttrokken wordt. Jakarta, dat elders in Indonesië opnieuw wordt opgebouwd is een extreem voorbeeld. En een voorbeeld waarmee Nederland intense relaties onderhield in het koloniale tijdperk. Tot op de dag van vandaag is de Nederlandse welvaart mede gebaseerd op het uitbuiten van de Indonesische rijkdommen.
Laat me eerst een breder kader schetsen. Door de ontwikkeling van de Nederlandse en de wereldwijde bevolking bij het onderwerp van de asielcrisis te betrekken en later op arbeidsmigratie in te gaan. Immers, als het alleen om de instroom van “echte” vluchtelingen zou gaan, dan kan Nederland, bij een goede organisatie, het probleem best aan. Nou ja, “probleem”. Het gaat eerder om een uitdaging. De uitdaging om marktkapitalisme dat voor de maximale winst gaat ondergeschikt te maken aan gelijkwaardigheid en wereldwijde broederschap. Dat begint lokaal: in de buurt.
Zes basisbehoeften
De grootste behoeften van mensen zijn een veilig onderdak, voldoende voedsel en schoon water, een goede gezondheidszorg, goed onderwijs en werk, arbeid om in levensonderhoud te kunnen voorzien. Dat is de kern. Het moet toch niet al te moeilijk zijn om iedereen daarvan te voorzien. Maar ook in Nederland lukt dat lang niet voor iedereen. De essentie is dat iedereen op deze aarde recht heeft op deze zes elementaire voorzieningen. Veel mensen hebben geen toegang tot deze basisbehoeften. Voor je plezier miljarden kostende ruimtereizen maken, wat de rijkste proleten op deze wereld doen, is in het licht van deze zes basisrechten misdadig. Zij overspelen hun vrijheden. Een oorlog ontketenen, wat Putin deed, is dat ook.
Educatie en geboortebeperking
Naarmate er meer mensen op de wereld komen moet de schaarste aan alles beter verdeeld worden. Ja, er is voortdurend aan bijna alle behoeften van de mens een schaarste. Maar er is hoop. Er komt een einde aan de bevolkingsgroei, stellen wetenschappers. In 2064 zal de wereldbevolking naar schatting uit 9,7 miljard mensen bestaan. Tegen 2100 zijn we echter ‘nog maar’ met 8,8 miljard. En als de doelstellingen voor Duurzame Ontwikkeling op het gebied van educatie en contraceptie zouden worden gehaald dan zou in 2100 de wereldbevolking verder dalen tot 6,9 miljard inwoners in 2100. Dat zou een substantiële daling zijn ten opzichte van 2024 en ook een aanzienlijke bijdrage leveren aan het halen van de klimaatdoelen. De wereldbevolking gaat afnemen. Dat is een hoopgevende analyse.
Het blijkt uit een uitgebreide analyse, gepubliceerd in het blad The Lancet. De daling op termijn komt met name omdat de vruchtbaarheid, het aantal kinderen per vrouw, in de Sub-Sahara daalt. De piek ligt in 2064. Het gaat om geboortebeperking door het gebruik van voorbehoedmiddelen. In de Sub-Sahara baren vrouwen in 2017 gemiddeld nog 4,6 kinderen. In 2100 zijn dat 1,8 kinderen. Daarnaast gaan de bevolkingen in veel Aziatische landen en Oost-Europese landen krimpen. China telt nu nog 1,4 miljard inwoners en naar verwachting in 2100 niet meer dan 732 miljoen. Als er minder kinderen geboren worden dan voor de vervanging van de sterfte nodig is heeft dat natuurlijk vergaande gevolgen voor economie, sociale verhoudingen en de geopolitieke kracht van landen zoals China en India.
Paus tegen pil en condoom
Het hier genoemde wetenschappelijke onderzoek is overigens gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation en alleen daarom al onderwerp van kritiek. De rapporteurs melden echter dat de financiers van het rapport geen enkele rol in het onderzoek hadden. Daarnaast is bekend dat de paus en diens Rooms Katholieke kerk tegenstander zijn van kunstmatige anticonceptie zoals condooms, pillen of spiraaltjes. De paus beveelt periodieke onthouding aan. Ik betwijfel of dat werkt.
Is vlees nog nodig?
Een tweede aspect is dat de productiviteit van de voedselvoorziening voortdurend verbetert. Er is voldoende voedsel in de wereld om alle mensen, ook in de toekomst, van voldoende goed voedsel te voorzien. De vraag is wel om welk voedsel het gaat. Met name is de vraag of er nog wel vlees nodig is voor voeding van de mens omdat plantaardig voedsel alle voedingsstoffen bevat die een mens nodig heeft.
Vlees is verantwoordelijk voor 40 procent van broeikasgassen die vrijkomen bij productie van het voedsel van de gemiddelde Nederlander. Vlees heeft zo’n grote klimaatimpact omdat voor de productie van 1 kilo vlees gemiddeld 5 kilo plantaardig voer nodig is. Minder vlees eten is dus goed voor het klimaat. De veehouderij die al dat vlees produceert, stoot broeikasgassen uit, verbruikt veel water, heeft wereldwijd veel ruimte nodig voor de verbouw van veevoer en kan een mestprobleem veroorzaken. Vanuit deze perspectieven gaat het er niet meer om dat er te veel mensen op de wereld wonen, maar gaat het om beter organiseren van de productie – vooral lokaal – en afremmen van de veestapels.
Nederland migratieland
Maar hoe zit dat dan bij ons? De bevolking van Nederland blijft de komende vijftig jaar naar verwachting groeien, tot 20,7 miljoen inwoners in 2070.[1] In 2023 wonen er 17,82 miljoen mensen in Nederland. Dat is een groei van 16% uitgesmeerd over 47 jaar, ofwel per jaar een gemiddelde groei van 0,4%. Naar verwachting bereikt het inwonertal in 2024 de 18 miljoen en in 2034 de 19 miljoen.
Frans Tmmermans voor Verenigd Links
De bevolking groeit vooral door migratie en een stijgende levensduur. In 2040 is een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder. Het onderzoek van The Lancet verwacht echter dat de Nederlandse bevolking in 2100 op 13,6 miljard uit zal komen, fors minder dan nu het geval is. Andere bronnen[2] schatten de Nederlandse bevolking op 16,6 miljard in 2100. Volgens The Lancet staat Nederland naar de omvang van de economie (BBP) in 2017 op de 18de plaats en dat zou in 2100 de 19de plaats kunnen zijn. Nederland kan zich handhaven op het wereldtoneel.
De prognose beschrijft de meest waarschijnlijke ontwikkeling van de bevolking. Deze verwachting kent ook onzekerheden. Zo kan het aantal migranten van jaar tot jaar sterk fluctueren. Ook is niet zeker of de stijging van de levensduur in de toekomst in hetzelfde tempo door zal zetten en of Nederlanders een voorkeur voor gezinnen met twee kinderen blijven houden. De bevolking in 2070 ligt waarschijnlijk tussen 19,0 miljoen en 22,4 miljoen inwoners. De bevolking in Nederland stijgt door migratie en doordat mensen ouder worden, niet doordat er zoveel kinderen geboren worden.
Als je de huidige asielcrisis, waarbij te veel gemeenten geen asielzoekers willen huisvesten zodat zij mogelijk weer buiten moeten slapen, als je die crisis, waarbij er in 2022 niet mminder dan 228.000 meer mensen Nederland binnenkwamen dan vertrokken, onder wie 32.000 “echte asielzoekers en na-reizigers, als je die minicrisis afzet tegen goed beheersbare lange termijn trends in de bevolkingsontwikkeling, dan, ja, dan zie je dat het probleem best meevalt. Dat er alleen landelijk en lokaal politieke onwil is de stromen in goede banen te leiden. Misschien dat een verenigd links het beter kan.
De eerste conclusies
Ik heb nu al enkele data kunnen verzamelen waar ik wat mee kan.
[1] Centraal bureau voor de Statistiek 2023
[2] PopulationPyramid.net
Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.
Login vergeten? Reset wachtwoord.