Die twee hebben elkaar lief. Ria en Jacob. Dat hebben zij vastgelegd in een gedichtenbundel van nog geen zestig pagina’s met als titel Vleugels van Glas. In een innige omstrengeling omdat zij als vrienden hun passie deelden voor natuur en kunst. Hij in sculpturen, zij in poëzie. Jacob Bos (1963-2023) is voorbij het leven, maar zijn werk leeft voort.
Door Adriaan Meij _ zie ook Meppeler Courant van 17 juni 2024)
De beeldenbundel met poëzie die Ria Westerhuis heeft afgemaakt, zou je in een trommel onder de grond moeten stoppen zodat in een van de volgende eeuwen ontdekkingsreizigers naar het verleden ervaren dat hier, langs de Reest, in onze tijd, vrede en liefde heerste. Dat gedichten en beelden zich konden verstrengelen in een gezamenlijk nieuw beeld, haar ode aan hem, haar gedichtenbundel, zijn beeltenissen.
Ik heb Jacob Bos nooit gesproken en zijn verhaal van horen zeggen. Collega Paul M. Borggreve schrijft in juli 2009 in Moving Art Magazine “als ik (zijn atelier) binnenstap is Jacob net bezig met een glasobject, gemaakt van honderden kleine vierkantjes die samen een onnavolgbaar maar toch ritmisch patroon van kleur en licht vormen”. Bos zelf: “mijn uitgangspunt is geweest ‘Victory Boogie Woogie’ van Mondriaan, die in blokjes en lijnen het ritme van de muziek probeert te vangen. Zoiets doe ik hier met glas: vierkante plaatjes, gekleurd en kleurloos glas als bouwstenen voor een driedimensionale ervaring.”
Praktisch blijven
Volgens de Griekse geschiedenis is poëzie een kunstvorm van een hogere orde dan beeldhouwkunst. Poëzie was in staat om diepgaande verhalen en emoties over te brengen en om de verbeelding van mensen te stimuleren. Je kon je geest ermee verheffen. Dat is wat Ria doet. Jacob Bos, natuurliefhebber pur sang en beeldhouwer van wat werkelijk is, technicus, estheticus, maakte ongekende, fijnzinnige sculpturen van glas, abstract en figuratief. Op Kunstinzicht.nl geeft hij zelf zijn prioriteiten weer. vlakglasverlijming, mens en maatschappij, religie, spiritualiteit, natuur. Bos was een mensenmens, praktisch maar ook abstract, conceptueel, experimenteel en figuratief. Hij werkte in opdracht om voor inkomen te zorgen – vandaar vooral de vogels – maar schiep het liefst volkomen vrij werk is mij verteld.
Tijden glijden voorbij
Het gebeurde dat Jacob Bos begin 2023 is overleden voordat de bundel die hij en Ria samen gemaakt hebben door Ria en Bos’ vrouw Nanda was uitgegeven. Het is een kleinood, vol gevoelige gedichten en bijna onaanraakbare verbeeldingen van vogels uit de streek die ons dwingen om een diepgaand respect te hebben voor de natuur om ons heen en die te beschermen. Die betrokkenheid kenmerkte Bos ook toen hij in 2016 samen met enkele asielzoekers een tentoonstelling van hún werk opzette.
Monnikenwerk
Jacob Bos’ vriend Ingo Leth, kunstenaar en galeriehouder in Emmen, bewondert in Bos’ werk de lichtinval in diens glazen sculpturen. “Hij tovert glasstukjes om tot vleugels en zijn vogels lijken te zweven en te leven. Hij beschrijft vrijheid en lichtheid”. Jacob Bos was verknocht aan de natuur. Maakte hij in zijn jongere jaren vooral abstract en esthetisch werk, steeds meer werd het figuratief en kregen vogels zijn passie. Dat was ook omdat hij zo in het levensonderhoud van de zijnen moest voorzien. Hij ontwierp vinken, mussen, raamtikkertjes, roodborstjes, eksters en nog veel meer vliegende soortgenoten waarvan ik zelden weet welke zang bij welke vogel hoort. Liet hij zich in de natuur gaan in verwondering en spiritualiteit, in de werkplaats richtte zijn ambachtelijke focus zich op het detail. Hij lijmde met de vlaklasverlijmingstechniek strookjes glas tot een beweging in een model, laagje voor laagje met scherfjes kleiner dan een vierkante centimeter. Monnikenwerk dus, om met glas licht in een vorm van een vogel te vangen.
Het bundeltje, dat uit elkaar valt als je er lang in leest – foei, drukker, over verlijmen gesproken-, maar dat daarom des te meer leeft, bevat bijna lichtgevende foto’s van de ontworpen vogels, gemaakt door Bos zelf en zijn zoon Remco. En dan ontdek ik het verschil tussen een gedicht en een foto van een beeltenis. Neem de staartmees bijvoorbeeld die Ria in haar gedicht in streektaal een “raamtikkertje” noemt:
hij tikt als ware woordratelaar
in eigen ritme, snel en gedreven
wel honderdmaal
haar voor- en achternaam
Ria vermenselijkt het meesje met woorden die op Wikipedia en internet niet terug te vinden zijn. Ook dicht zij de staartmees trouw aan zijn of haar geboortestreek toe, maar dat is niet tegen elke prijs. Bij voedseltekort of strenge winters kan de mees nog weleens aan de kuiervleugels trekken. Ik bedoel maar, bij een gedicht kan de dichter veel verzinnen, maar bij een foto van een vogel moet de kijker met zijn fantasie aan de slag.
De sculpturen in het echt
Ik wil de sculpturen in het echt zien. Immers, een foto is een af-beelding. Ik wil the real thing ervaren. Maar hoe? Ik kom te biecht bij schilder-dichter Peter van der Veen uit Havelte die een prachtexemplaar van een roodborstje van Bos in zijn bezit heeft. Het lijnenspel verbindt beide bevriende kunstenaars. Ria dichtte bij het vogeltje. En ach, hoe verdrietig en toepasselijk het onderwerp: ” De lucht is helder als het raam dat zij niet zag, nu ligt ze zielloos op de warme stenen”. Maar dan, toch nog: “om zijn begeerte te volgen die geen uitstel verdraagt (vliegt hij) het vroege voorjaar tegemoet”. Jacob Bos bewaart een geheim in het diepste binnenste van dit roodborstje en van alle sculpturen die hij maakte. Hoe deed hij dat precies? Misschien dat Nanda en zijn kinderen het weten want zij liepen zijn atelier in en uit, maar ik niet. Ik kijk lang naar het verlijmde, glazen roodborstje, laagje voor laagje glas en toch zo fragiel en licht, wegvliegend van de tak, vrijheid tegemoet. Dat is waarom we zo van vogels houden: als zij vrij vliegen. Jacob Bos bereikte dat bijna. Hij was een heel fijnzinnige kunstenaar met vrijheidsdrang als zijn grootste geheim. One day I fly away. Zo was het.
Naschrift
In dit verband wil ik iets kwijt aan de Drentse Commissaris van de Koning Jetta Klijnsma, de nieuwe burgemeester en zijn wethouders De Vries, Bos en Van Ulzen van Meppel. Kunstenaars zoals Jacob Bos zijn een belangrijk cement in de regionale samenleving om de jeugd in verbinding te brengen met de enorme creativiteit van kunst en cultuur. Maak samen met toonaangevende particuliere fondsen middelen vrij om kunst en cultuur uit de streek te stimuleren, beschermen en bewaren. Doe dat nu.
De bundel Vleugels van Glas is niet alleen door Ria samengesteld. De vrouw van Jacob Bos, Nanda Ruijer en Frits Muhring maakten foto’s, er staan ook gedichten in van Delia Bremer, en Amarens Pirir Avila, terwijl Jannie Rolfes zorgde voor de vormgeving van het bij Drukkerij Van Dijk in Meppel gedrukte boekje dat een ISBN-nummer heeft: ISBN:978-90-820200-2-1.
Meer over Jacob Bos:
Zie ook: https://glasrijk.nl/
Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.
Login vergeten? Reset wachtwoord.