Verse koolraabi
Voor het eerst van mijn leven heb ik 21 juni 2013 vers gestoomde koolrabi, met verse jonge Frieslander aardappels gegeten. “Ik heb koolrabi ontdekt”. Mijn koolrabi was paars, smaakte zowel naar radijs als naar verse bloemkool en bevat voedingsvezel, magnesium, calcium en vitamine C. Ook is het een uitstekende bron van kalium. Het werd een bijzonder weerzien.
Meer dan 70 jaar at ik de groente niet en nu ineens wel. En nog wel op de dag dat LTO Nederland uit het landbouwoverleg stapt. Vroeger, wanneer ik als kind langs de landwegen zwierf, kwam ik de verdwaalde meiknolletjes met hun paarse velletjes wel tegen. Ik trok ze uit de grond, wreef ze met mijn zakdoek schoon en at ze op, als een appel.
Waarom eet ik op de grens van voorjaar en zomer koolrabi, venkel en raasdonders? Dit komt omdat ik in het vroege voorjaar BelleMarie in Ruinerwold ontdekte en een deal sloot. Voor €420 kan ik nu van mei tot november elke week op maandagmiddag tussen 16 en 18 uur een groentepakket voor twee personen ophalen. Verse groente, direct van het land. Van tevoren weet ik niet wat er in het pakket zit. Van de week zaten er onder meer verse kapucijners, koolrabi, venkel, koolraap, sla en tijm in. Als er te veel is deel ik het met de buren. Ineens zit ik midden in de praktijk van de landbouwcrisis en leef ik de oplossing: verse gezonde groenten direct van het land. Het essentiële verschil is dat ik voor groente niet meer naar Albert Heijn of Jumbo ga, maar direct naar de tuinder op zijn land. Dat doen inmiddels heel wat mensen uit de buurt waardoor BelleMarie bestaansrecht heeft en een verdienmodel waar ze bij het landbouwakkoord niet uitkomen.
Salomé van BelleMarie
Niet alleen de koolrabi is een nieuwe groente voor mij, die niet dagelijks in de schappen van de supermarkt ligt. Dat geldt ook voor het bosje geurige tijm, de verse kapucijners en de venkel. De grote supermarkten zijn er niet op toegerust om kleine boeren in hun leveranciersketen op te nemen. In de winkels ligt in deze tijd wel asperge als grootschalig geproduceerde specialiteit, maar geen venkel. Venkel at ik gisteren, ook gestoomd en met verse piepertjes. De voedingswaarde van venkel is ook uitstekend. Op het internet kun je van alles vinden, ook hoe je het bereiden moet. Bij beide gerechten nam ik een haasbiefstukje van 50 gram van een Drents rund uit de streek. Het is niet nodig en niet verstandig om vlees te eten, maar soms komt de behoefte op en kan ik het niet laten.
De tuinderij BelleMarie in Ruinerwold
Mijn liefde voor de tuin
Ik ben hierin zo geïnteresseerd omdat ik in 1980 zelf de biologisch-dynamische tuinderij Kloostertuin in Noordwolde heb opgericht. Die floreert al jarenlang onder een andere eigenaar omdat ik geen tuinder bleek te zijn, maar journalist. De bron ligt dieper. De liefde voor “de tuin” was er altijd al, misschien omdat mijn opa is opgeleid op de Van Swieten tuinbouwschool in Frederiksoord. Dat was de tuinbouwschool van de Maatschappij van Weldadigheid waar mijn voorouders van vaderskant bijna vanaf het begin (1818) gewoond, gewerkt en geleefd hebben. De liefde voor tuinbouw zit in mijn bloed en het is een manier om aan verpaupering, dat is armoede, te ontsnappen. Deze oude tuinbouwschool krijgt in de herfst trouwens mogelijk een nieuwe bestemming, aldus de Meppeler Courant.
Landbouwakkoord
Juist dezer dagen, terwijl ik hoopvol schrijf over nieuwe vormen van tuinbouw, knapt het Landbouwakkoord om de stikstofoverlast terug te dringen en de verslechtering van het klimaat aan te pakken. De tuinderij van BelleMarie en veel andere verwante initiatieven zijn een uitstekend voorbeeld van hoe het wel kan. Daar is geen €25 miljard voor nodig als je het gewoon gaat doen als consument. Groente op het land kopen of zelf kweken in je tuin.
Grenzen aan de groei
De thematiek van de landbouwcrisis speelde al in het begin van de jaren 70 van de vorige eeuw. Toen kwam het rapport ‘Grenzen aan de groei’ van de Club van Rome uit. Dat zorgde wereldwijd voor veel commotie. Het rapport had een krachtige impact op het mondiale milieubewustzijn. Ik schreef daar indertijd veel over en versloeg verschillende VN-conferenties over deze thema’s.
Grenzen aan de groei’ onderzocht vijf grote wereldproblemen in hun onderlinge verband: de groei van de mondiale bevolking, de voedselproductie, de industrialisatie, de uitputting van grondstoffen en milieuvervuiling. De alarmerende slotsom van het rapport was, dat als de wereld zo doorging met consumeren, er binnen honderd jaar grote problemen zouden ontstaan qua bevolkingsgroei en industriële productie.
Het rapport concludeerde: “De mensheid kan niet blijven doorgaan zich met toenemende snelheid te vermenigvuldigen en materiële vooruitgang als hoofddoel te beschouwen, zonder daarbij in moeilijkheden te komen. (…) Dat betekent dat we de keuze hebben tussen nieuwe doelstellingen zoeken ten einde onze toekomst in eigen handen te nemen, of ons onderwerpen aan de onvermijdelijk wredere gevolgen van ongecontroleerde groei.” Ik kocht 1,5 hectare grond om praktisch aan de slag te gaan. Dat is nu de Kloostertuin.
Bij de mislukte poging om 50 (!) jaar later tot een landbouwakkoord te komen doet het ertoe deze historie mee te wegen. De agro-industrie, de financierende banken, de consumenten en de politiek wisten ervan en hebben 50 jaar verspild. Zo zijn we. Ik denk dat een gezin een middelbaar inkomen kan verdien met anderhalve hectare vruchtbare grond professioneel en doelmatig werken.
Grond vergt beheer
Na het knappen van het landbouwoverleg is er nu weer geen begin van een oplossing, want geweld met tractoren helpt niet. “We moeten nuchter en zakelijk constateren dat er onvoldoende stappen zijn gezet om boeren en tuinders handelingsperspectief en inkomenszekerheid te bieden’, aldus de landbouworganisatie LTO Nederland. Daar zit de crux. Het gaat het agro-industriële complex, waarvan de boeren en tuinders een beperkt onderdeel zijn, om vermogensgroei en om inkomensgroei. Daarop sturen zij. Grond, de natuur, is hun productiemiddel, een ding. Over wat de betekenis en waarde van grond, aarde, is, daarover is veruit onvoldoende nagedacht. De grond is niet beheerd, in stand gehouden en verbeterd in de laatste vijftig jaar, de grond is vernield en uitgeput. De agro-industrie en het financierende bankwezen zijn niet bij machte gebleken om de aarde en de natuur te beschermen en te beheren.
Ik schreef in 1987 een boek met diepte-interviews met acht vooraanstaande commissarissen van grote concerns (ISBN 90-204-1817-3) om het modelleren van alle inspanningen naar (maximale) vermogensgroei te begrijpen en sterk te relativeren. Onze grond is geen onuitputtelijke winstbron. Na de uitbuiting tot nu toe komt er een periode van beheer en bescherming. En natuurlijk hoort daar een redelijk inkomen voor de boeren en tuinders bij. Onder meer daarvoor draagt de belastingbetaler €25 miljard bij en dat wordt vast nog meer. BelleMarie is een van de oplossingen die de weg wijst naar hoe grondgebruik ook kan.
En toen ging ik de verse kapucijners doppen en op internet lezen hoe ze te bereiden. Verse kapucijners kun je ook niet bij AH kopen, hoe lekker ze ook zijn. Ze zijn beroemd om hun geschiedenis in de scheepvaart, waar ze als raasdonders bekend staan. Raasdonders met spek heet een Captain’s dinner en dan zitten we weer dicht bij het Nederlandse slavernijverleden dat dezer dagen terecht ook zoveel aandacht krijgt. Ook weer uitbuiting! Het maaltje, met spekblokjes, zilveruitjes, mosterd en gebakken aardappels smaakte lekker en voedzaam. En gaf tijd om na te denken over de wezenlijke betekenis van de grond waarop wij wonen en de natuur om ons heen. Dienen en beheren of uitbuiten. Dat is de keus waar de beslissers voor staan. En die je als consument, producent en stemmer kunt beïnvloeden.
Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.
Login vergeten? Reset wachtwoord.
Roel Nooi schreef:
Kleinschalig te werk gaan,biedt ook mogelijkheden. Hoeft niet perse biodynamisch te zijn. Geweldig dat je initiatief aan de Oostvierdeparten floreert.Roel.