De asielinstroom is beperkt. Er komen de laatste vier jaar gemiddeld per jaar niet meer dan 11.069 statushouders en 7.507 allernaaste gezinsleden bij. En die blijven ook niet allemaal zodat door de tijd heen de instroom nog lager is. Die opvang kan Nederland gemakkelijk aan.
De crisis zit in even grote aantallen die weg moeten maar dat niet doen. Dat blijkt uit IND-gegevens. Daarnaast is er grote instroom om andere redenen dan asiel die in dit artikel buiten beschouwing blijft. Hoewel Nederland bij uitstek een land is met een enorme kennis in logistieke processen wringt daar de schoen. Ook de nieuwe deal met Tunesië zal niet helpen. Tunesië is een doorvoerland en de routes zullen verplaatsen.
Deze zomer van 2023 markeert een breukvlak in de politiek. De tijdens mijn leven langst zittende premier van Nederland, Mark Rutte (VVD), treedt af, tal van ministers en Kamerleden volgen hem en er worden verkiezingen uitgeschreven. Ik zag Nederland decennialang steeds verder individualiseren, verharden, verarmen en verrechtsen. Gaat dat schadelijke proces stoppen? Krijgen we een nog rechts-radicaler land dan we al zijn of komt er een sociaal en progressief land tevoorschijn. Kan er een brede, progressieve samenwerking ontstaan rondom de nieuwe PvdA/GL? En welke richting kiest D66? De humane aanpak van mensen die asiel zoeken volgens regels en wetten die Nederland daarvoor heeft ontwikkeld en ondersteund zou apolitiek moeten zijn, maar is dat niet. Een groeiend percentage Nederlanders wil af van asielzoekers en vindt Nederland vol.
Welvaart verdelen
Asiel v oor echte vluchtelingen was opnieuw het breukvlak voor het kabinet. Het rechtse volk mort. “Eén op elke vier woningen wordt toegewezen aan een asielzoeker! Maar onze eigen kinderen moeten al zolang wachten. Ons land is vol. In Duitsland en Frankrijk is veel meer plek. Stuur ze daarheen”. De gedachte is bitter en cynisch: zou Rutte de stekker uit zijn kabinet getrokken hebben om na de verkiezingen met Caroline van der Plas de toestroom van asielzoekers nog verder terug te dringen?
Ik ga niet uit van dit cynisme. Ik wil uitgaan van vrijheid, democratie, gelijkwaardigheid van alle mensen op de wereld en onderlinge broederschap. Zo is mijn scheidende generatie opgevoed. Voor iedereen in de wereld, ongeacht wat dan ook. Ik ben nog van de generatie Nederlanders die een hoger percentage van het BBP aan ontwikkelingshulp wilde besteden, dan gebeurde. Tijdens de VN-Conferentie over Handel en Ontwikkeling in 1968 in Stockholm is 0,7% vastgelegd en beloofd, maar het kwam er nooit van. De PSP wilde indertijd veel meer dan dat besteden. Het is gedaald tot 0,5% nu, een fooi. Een veel gelijkwaardiger verdeling van de welvaart in de wereld draagt eraan bij dat mensen in hun eigen regio welvarender worden. Nu dat niet is gebeurt en de rijken steeds rijker worden komen mensen de gelijkwaardigheid opeisen.
Mensen die gedwongen door oorlog, geweld en suppressie hun heil elders zoeken, horen welkom te zijn in Nederland. Het is “mijn recht” van Nederlandse burgers deze mensen op te vangen en te begeleiden naar een menswaardig bestaan. En dat zij daarbij het recht hebben hun allernaasten in hun kerngezinnen ook naar Nederland te laten overkomen. Met alleen hermetisch sluiten van de Europese- en eventueel landsgrenzen komen de Europeanen er niet. In plaats van naar binnen, naar het eigen belang te kijken, is het aan de orde naar buiten, naar de wereld te kijken. En de welvaart verder vergaand te verdelen. Het in het zadel helpen van de Tunesische dictator Saied met IMF geld is geen bijdrage aan een structurele oplossing.
Gezinshereniging
Laat ik iets verder kijken. Op 2 september 1990 trad het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties in werking. Het was in 1989 ondertekend door 20 landen. Dat is zowat al 33 jaar geleden. Voor Nederland tekende Hans van Mierlo als minister van Buitenlandse Zaken dat verdrag pas op 8 maart 1995. Het Kinderrechtenverdrag van de VN zegt onder meer dat alle kinderen recht hebben op een menswaardig leven en het recht om zich te ontwikkelen. Er moet altijd rekening gehouden worden met het belang van het kind. Nederland knabbelt aan dat verdrag. “ Alleen in tijden van veel nieuwe asielzoekers zouden oorlogsvluchtelingen een tijdje moeten wachten voordat hun gezin mag overkomen. Wat precies ‘veel’ was, stond nog niet vast. En ook niet hoe lang ze moesten wachten. Er werd gesproken over misschien een maand of zes”. Ik lees het in de krant: gesjoemel in de marge.
Gezinshereniging is een onderwerp waar je gemakkelijk over struikelt omdat de richtlijnen en wetten uiterst gecompliceerd zijn. Ik denk soms dat Rutte gestruikeld is over te weinig kennis over dit onderwerp. Dat hij zelf niet begreep wat hij voorstelde. In de aanloop naar de val van het Kabinet kwam ineens het onderwerp van gezinshereniging uit de hoge hoed. Een groot deel van de migratie[1] uit derde landen[2] naar Nederland is gerelateerd aan gezinsmigratie. De afgelopen jaren bestaat meer dan een derde van alle aanvragen voor verblijfsvergunningen die de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) ontvangt uit aanvragen voor gezinshereniging. De belangrijkste internationale rechtsbronnen die het Nederlandse beleid beïnvloeden zijn de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Om het te begrijpen moet je een onderscheid maken tussen “reguliere gezinshereniging”[3] en “nareis”.[4] Het is een gigantisch werk van uitzoeken en controleren om hierin rechtvaardige beslissingen te nemen.
De crisis was compleet toen MP Rutte EVRM-richtlijnen en Europese wetgeving verder wilde inperken door onder meer gezinshereniging voor oorlogsvluchtelingen te beperken. Christen-Unie en D66 vonden dit om ethische redenen onaanvaardbaar. Bovendien is opschorten van de gezinshereniging in strijd met de Vreemdelingenwet 2000, de ‘Gezinsherenigingsrichtlijn’, het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens, het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, vertelt mijn dochter Anne Karina Westerik.
De aantallen
Ik wil het met jullie over de aantallen hebben. Dit is ook gen eenvoudige zaak. Je treedt het land van Kafka binnen, een gigantische bureaucratie die er zelf ook niet meer uitkomt. Ik ben heel erg gewend om jaarverslagen van ondernemingen uit te pluizen, waarbij het gaat om producten diensten die zo eenvoudig mogelijk worden gehouden. Bij het IND gaat het over getallen over mensen. Maar als je die getallen door akkert, verlies je al gauw het gevoel dat het over mensen gaat. Het gaat over mensen als stukgoed, als dingen. Deze bureaucratie is natuurlijk voor de mensen die het aangaat zeer bedreigend. Als er erover lees komen vaak beelden van voor de Tweede Wereld in mij op. En het boek van Kafka.
Politiek en media houden ook, al naar gelang van hun belang onjuiste getallen in leven doordat er allerlei aantallen bij elkaar opgeteld of door elkaar gemengd worden zonder ze goed te definieren. Vooral door diegenen die asielzoekers weg willen hebben worden de feiten over mensen die mogen blijven zwaar overtrokken. Ik heb gedetailleerde cijfers over 2019-2022 uit de IND-jaarcijfers bekeken en kom tot de volgende conclusie:
Hoeveel statushouders[5] mogen er jaarlijks Nederland binnen? Dat waren er over 2019-2022 (4 jaar) gemiddeld 11.069 per jaar[6]. Zij werden gevolgd door 7.507 naaste familieleden die hen nareisden, zogenaamde na-reizigers[7]. Dat zijn er samen gemiddeld 18.576 per jaar in de laatste vier jaar. Dus nee: zeker geen 70.000 of meer waar tegenstanders van het toelaten van vluchtelingen mee schermen. En ja, de aantallen nemen toe, maar dat komt ook omdat het IND achterstanden wegwerkt. Ook moet je je realiseren dat er in diezelfde periode gemiddeld per jaar 17.600 asielzoekers en na-reizigers zijn afgewezen, ongeveer even veel als er toegelaten zijn. Het is juist deze groep die voor overlast kan zorgen. En Nee, de Oekraïense oorlogsvluchtelingen zitten niet in deze categorie asielzoekers. En nee, lang niet alle instromende asielzoekers mogen blijven. Ongeveer de helft krijgt geen status. Daar zit het grootste probleem want die mensen gaan zwerven omdat zij niet terug willen.
Op de website van de IND staat dat er in de eerste helft van 2023 ruim 20.000 asielaanvragen waren en dat in de tweede helft een groei verwacht wordt ten opzichte van vorig jaar. In 2022 kwam de totale instroom uit op 48.400. Daarvan werden er 30.600 toegelaten. Het lijkt erop dat het in 2023 ongeveer net zo zal gaan. De gemeenten zullen dus snel meer opvangplekken moeten vinden om tot menswaardige oplossingen te komen.
Gegevens uit de jaarverslagen van het IND
| 1ste aanvraag | Beslissingen | Ingewilligd | |
| 2019 | 22.530 | 18.190 | 4.548 |
| 2020 | 13.670 | 17.350 | 8.502 |
| 2021 | 24.690 | 19.910 | 11.747 |
| 2022 | 36.340 | 23.890 | 18.634 |
| 2de aanvraag | Beslissingen | Ingewilligd | |
| 2019 | 2.720 | 3.680 | 368 |
| 2020 | 1.600 | 1.540 | 184,8 |
| 2021 | 1.810 | 1.340 | 294,8 |
| 2022 | |||
| nareis | Belissingen | Ingewilligd | |
| 2019 | 6.130 | 5.250 | 3465 |
| 2020 | 9.300 | 5.970 | 4179 |
| 2021 | 13.980 | 12.780 | 10351,8 |
| 2022 | 28.260 | 14.810 | 12031 |
| Ttaal | Instroom | Toegelaten | |
| 2019 | 31.380 | 8.381 | |
| 2020 | 24.570 | 12.865 | |
| 2021 | 40.480 | 22.394 | |
| 2022 | 48.371 | 30.665 | |
| Gemiddeld | 36.200 | 18.576 |
[1] Migratie is de verplaatsing van (groepen) mensen van de ene plaats naar de andere. Mensen migreren bijvoorbeeld om in een ander land te gaan werken. Of omdat zij op de vlucht zijn voor oorlog.
[2] Derde landen zijn alle landen buiten de EU, met uitzondering van de zogenaamde Europese Economische Ruimte (EER) landen. EER-landen zijn Noorwegen, Liechtenstein en IJsland. Deze drie landen hebben zich verplicht de richtlijn te implementeren in eigen wetgeving.
[3] Gezinshereniging is het bij elkaar brengen van een gezin dat door oorlog of vervolging van elkaar gescheiden is geraakt. Wanneer een vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, kan hij of zij zijn gezinsleden laten overkomen naar Nederland. In aanmerking voor hereniging komen: echtgenoot of partner; biologische kinderen; pleegkinderen of adoptiekinderen die deel uitmaakten van het gezin in het land van herkomst.
[4] Asielzoekers met een verblijfsvergunning kunnen in Nederland een toekomst opbouwen. Soms hoort daar een hereniging met achtergebleven gezinsleden bij. Zij krijgen een verblijfsvergunning.
[5] Een asielzoeker is iemand die een ander land om bescherming vraagt. In de asielprocedure wordt onderzocht of een asielzoeker ook een vluchteling is. Als een asielverzoek wordt ingewilligd, krijgt iemand een vluchtelingenstatus. Veel overheidsdiensten en instanties spreken dan ook wel van statushouders.
[6] Bron: jaarverslagen IND.
[7] Na-reizigers zijn gezinsleden van een asielzoeker met een verblijfsvergunning. De gezinsleden zijn daadwerkelijk binnengekomen in Nederland en hebben bij binnenkomst gelijk een verblijfsvergunning gekregen.
Wilt u reageren? Log dan eerst in of maak een account aan.
Login vergeten? Reset wachtwoord.